Αλλεργικές Παθήσεις

Ατοπική δερματίτιδα – έκζεμα

Η ατοπική δερματίτιδα ή αλλιώς έκζεμα είναι μία πολύ συχνή αλλεργική δερματοπάθεια με τα εξής χαρακτηριστικά: ξηροδερμία, έντονος κνησμός (φαγούρα), αλλεργική προδιάθεση λόγω οικογενειακού ιστορικού αλλεργικών παθήσεων. Η ατοπική δερματίτιδα είναι χρόνια νόσος, που παρουσιάζει εξάρσεις και υφέσεις. Κάποιες τροφές είναι συνήθως ο λόγος των εξάρσεων στις μικρές ηλικίες. Γι’ αυτό τα βρέφη που παρουσιάζουν μέτρια έως βαριά ατοπική δερματίτιδα πρέπει να ελέγχονται για ύπαρξη τροφικής αλλεργίας. Στις μεγαλύτερες ηλικίες, οι εξάρσεις της ατοπικής δερματίτιδας μπορεί να οφείλονται σε ιώσεις, αλλαγές θερμοκρασίας, άγχος κ.ά.

Αναφυλαξία

Η αναφυλαξία αποτελεί την πιο σοβαρή -δυνητικά θανατηφόρα- αλλεργική αντίδραση. Εμφανίζεται άμεσα, σε λίγα λεπτά από την επαφή με το αλλεργιογόνο και εξελίσσεται τάχιστα. Κατά συνέπεια, κρίνεται εξαιρετικά σημαντική η σωστή ενημέρωση σε σχέση με την αναγνώριση των πρώτων συμπτωμάτων της, αλλά και η σωστή αντιμετώπισή της.

Η αναφυλαξία μπορεί να εμφανιστεί με έντονα συμπτώματα από διάφορα συστήματα:

-Δέρμα: κνησμός (φαγούρα), εξάνθημα, αγγειοοίδημα (πρήξιμο) κ.ά.
-Αναπνευστικό: δύσπνοια, βραχνάδα, συριγμός (σφύριγμα αναπνοής) κ.ά.
-Γαστρεντερικό: κοιλιακός πόνος, ναυτία, έμετος, διάρροια
-Καρδιαγγειακό: ζάλη, αδυναμία, πτώση πίεσης, απώλεια αισθήσεων

Φάρμακα, τρόφιμα και τσιμπήματα εντόμων αποτελούν τα κύρια αίτια της αναφυλαξίας.

Επί παραδείγματι, κάποιος τρώει ξηρούς καρπούς και εμφανίζει άμεσα εξάνθημα, πρήζεται, έχει δύσπνοια, κάνει εμετό! Επίσης, κάποιος τσιμπιέται από μέλισσα και παρουσιάζει σε λίγα λεπτά κνησμό, εξανθήματα και απώλεια αισθήσεων.

«Στο παρακάτω βίντεο μπορείτε να βρείτε οδηγίες για το σωστό τρόπο χορήγησης της ένεσης αδρεναλίνης, την οποία κάθε ασθενής που έχει διαγνωστεί με αλλεργία σε τροφές ή υμενόπτερα πρέπει να έχει διαρκώς μαζί του»

Anapen How to Use Instructional Video: Ireland from Anapen Official on Vimeo.

Τροφική αλλεργία

Η τροφική αλλεργία παρουσιάζει αυξημένη συχνότητα τα τελευταία έτη. Παρουσιάζεται στο στο 8% των παιδιών και στο 3-4% των ενηλίκων στις δυτικού τύπου κοινωνίες. Η τροφική αλλεργία μπορεί να πρωτοεμφανιστεί στην παιδική ηλικία, αλλά και στην ενήλικη ζωή. Λόγω των διαιτητικών περιορισμών που απαιτεί, συμβάλλει στη μείωση της ποιότητας ζωής του ατόμου. Ο κύριος λόγος, βέβαια, της υποβάθμισης της ποιότητας ζωής του ασθενούς είναι ο διαρκής κίνδυνος για αντίδραση σε κάποια τυχαία έκθεση στο υπεύθυνο αλλεργιογόνο!

Υπάρχουν δύο τύποι τροφικής αλλεργίας: 1) άμεσου τύπου, όπου τα συμπτώματα εμφανίζονται πολύ γρήγορα από την κατανάλωση κάποιας τροφής, 2) επιβραδυνόμενου τύπου, όπου τα συμπτώματα αργούν να εμφανιστούν. Χρησιμοποιώντας σύγχρονες διαγνωστικές μεθόδους, μπορεί να προσδιοριστεί ποιο είναι το υπεύθυνο τρόφιμο και για τους δύο τύπους τροφικής αλλεργίας.

Ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα

Πρόκειται για ειδική μορφή επιβραδυνόμενου τύπου αλλεργίας που εμφανίζεται με “ύπουλα” συμπτώματα. Στα παιδιά συνήθως προεξάρχουν οι αναγωγές, η αδυναμία πρόσληψης βάρους και τα άτυπα κοιλιακά άλγη. Στους ενήλικες το πιο χαρακτηριστικό είναι η ενσφήνωση βλωμού, αυτό που οι ασθενείς αποκαλούν “μου κόλλησε η μπουκιά στο λαιμό”. Τόσο στα παιδιά, όσο και στους ενήλικες χαρακτηριστική είναι η μεγάλη διάρκεια των γευμάτων με πολύ καλό μάσημα της τροφής, η οποία συνήθως καταπίνεται συνοδεία νερού.

Αλλεργική ρινίτιδα

Είναι ένα από τα συχνότερα αλλεργικά νοσήματα. Έχει υπολογιστεί ότι 1 στα 4 άτομα πάσχει από αλλεργική ρινίτιδα. Ως αλλεργική ρινίτιδα ορίζεται η φλεγμονή του επιθηλίου της μύτης που συνοδεύεται από συμπτώματα, όπως: καταρροή, πταρμούς (φταρνίσματα), συμφόρηση (μπούκωμα) με συνοδό κνησμό της μύτης ή του φάρυγγα. Προκαλείται από την υπερβολική αντίδραση του οργανισμού σε διάφορα αλλεργιογόνα που βρίσκονται στην ατμόσφαιρα, τα λεγόμενα αεροαλλεργιογόνα. Αυτά, ανάλογα με τη συγκέντρωσή τους στον αέρα, τα χωρίζουμε σε 2 κατηγορίες: τα ολοετή και τα εποχικά.

Ολοετή αεροαλλεργιογόνα: τα ακάρεα οικιακής σκόνης, το επιθήλιο των κατοικίδιων ζώων, οι μύκητες. Η έκθεση σε αυτά γίνεται σε όλη τη διάρκεια του έτους και ο ασθενής εμφανίζει αλλεργική ρινίτιδα, άλλοτε σε έξαρση και άλλοτε σε ύφεση. Στους ασθενείς αυτούς συχνά διαγιγνώσκεται λανθασμένα χρόνια ιγμορίτιδα ή άλλες ή λοιμώξεις και, δυστυχώς, λαμβάνουν χωρίς λόγο φαρμακευτική αγωγή.

Εποχικά αλλεργιογόνα: οι γύρεις από διάφορα φυτά (δέντρα, γρασίδια, ζιζάνια). Ο ασθενής εμφανίζει συμπτώματα μόνο την εποχή που ανθοφορεί το φυτό στο οποίο είναι αλλεργικός (η κλιματική αλλαγή, ωστόσο, έχει αλλάξει τη διάρκεια και την ποιότητα της ανθοφορίας).

Η αλλεργική ρινίτιδα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των ασθενών, στην απόδοσή τους στο σχολείο και το επαγγελματικό περιβάλλον, αλλά και στην κοινωνική τους συναναστροφή. Επιπλέον, αποτελεί προδιάθεση για: παραρρινοκολπίτιδα, ωτίτιδα, ρινικούς πολύποδες, άπνοια και φυσικά άσθμα. Είναι, λοιπόν, είναι εξαιρετικά σημαντική η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπισή της.

Αλλεργική επιπεφυκίτιδα

Συνήθως συνυπάρχει με την αλλεργική ρινίτιδα είτε σε εποχιακή, είτε σε ολοετή συμπτωματολογία, με προεξάρχοντα συμπτώματα τον κνησμό, την ερυθρότητα και τη δακρύρροια.

Αλλεργικό άσθμα

Το αλλεργικό άσθμα οφείλεται στη φλεγμονή που προκαλούν τα αλλεργιογόνα στους αεραγωγούς -τα σωληνάκια που μεταφέρουν τον αέρα- με αποτέλεσμα την απόφραξή τους. Συμπτωματολογία άσθματος: βήχας, δύσπνοια, βάρος στο στήθος, συριγμός (“σφύριγμα” στην αναπνοή). Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να υπάρχουν μεμονωμένα ή να συνυπάρχουν. Χαρακτηριστικό, επίσης, του άσθματος είναι η βρογχική υπεραντιδραστικότητα, η αυξημένη δηλαδή απάντηση σε διάφορα μη ειδικά ερεθίσματα (γέλιο, άγχος, σκόνη, έντονες οσμές κ.ά.).

Όλοι οι ασθενείς που πάσχουν από άσθμα ανεξαρτήτως ηλικίας θα πρέπει να υποβάλλονται σε αλλεργιολογικό έλεγχο, καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις υπάρχει αλλεργική προδιάθεση και συννοσηρότητα. Και αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι το 40% περίπου των ασθενών με αλλεργική ρινίτιδα μπορεί να εμφανίσουν άσθμα, ενώ στο 80% των ασθενών με αλλεργικό άσθμα έχει προηγηθεί αλλεργική ρινίτιδα!

Οξεία και χρόνια κνίδωση

Είναι μία νόσος που χαρακτηρίζεται από την ξαφνική εμφάνιση πομφών ή/και αγγειοοίδηματος. Λέγοντας πομφό εννοούμε ένα ανάγλυφο εξάνθημα με έντονο κνησμό (φαγούρα), όμως το χαρακτηριστικό του είναι ότι δε μένει ποτέ στο ίδιο σημείο για περισσότερο από 24 ώρες. Οι πομφοί έχουν μεταναστευτικό χαρακτήρα, δηλαδή: εμφανίζονται σε διάφορα σημεία του σώματος, μετά από λίγες ώρες εξαφανίζονται και επανεμφανίζονται σε άλλα σημεία, αφήνοντας το δέρμα στην αρχική του κατάσταση.

Το αγγειοοίδημα είναι το πρήξιμο σε βαθύτερες στοιβάδες του δέρματος και εμφανίζεται συχνότερα σε μαλακούς ιστούς, όπως τα χείλη και τα βλέφαρα. Η εμφάνιση των εξανθημάτων μπορεί να είναι είτε αυθόρμητη, είτε επαγόμενη από διάφορα φυσικά ερεθίσματα, όπως το κρύο και η άσκηση μηχανικής πίεσης. Ανάλογα με τη διάρκεια των συμπτωμάτων, η κνίδωση χωρίζεται σε οξεία -όταν διαρκεί λιγότερο από 6 εβδομάδες, και σε χρόνια -όταν τα συμπτώματα διαρκούν περισσότερο από 6 εβδομάδες. Στους περισσότερους ασθενείς η κνίδωση θα έχει οξεία μορφή. Ωστόσο, περίπου ένας στους δέκα ασθενείς με οξεία κνίδωση θα μεταπέσει σε χρόνια.

Αγγειοοίδημα

Το αγγειοοίδημα, δηλ. πρήξιμο, μπορεί να υπάρχει είτε στα πλαίσια της κνίδωσης, είτε ως μεμονωμένο σύμπτωμα. Στη δεύτερη περίπτωση ο ασθενής πρέπει να εξεταστεί προκειμένου να αποκλειστεί η ύπαρξη μιας σπάνιας πάθησης που ονομάζεται κληρονομικό αγγειοίδημα και η οποία μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή. Επίσης, θα πρέπει να διερευνηθεί και η τυχόν λήψη φαρμακευτικής αγωγής που μπορεί να αποτελεί την αιτία των αγγειοιδημάτων.

Αλλεργία σε νυγμό υμενοπτέρων (μέλισσα-σφήκα)

Εάν μετά από τσίμπημα μέλισσας ή σφήκας προκληθεί οποιοδήποτε σύμπτωμα σε διαφορετικό σημείο του σώματος από εκεί που έγινε το τσίμπημα ή γενικευμένα συμπτώματα, όπως ζάλη/εμετός/βήχας/δύσπνοια, τότε μιλάμε για συστηματική αλλεργία στο δηλητήριο των εντόμων αυτών.

Η αλλεργία στα υμενόπτερα μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, ακόμα και μετά από πάρα πολλά τσιμπήματα και είναι πιο συχνή στους αγρότες και σε όσους ασχολούνται με τη μελισσοκομία.

Η αλλεργία στη μέλισσα και τη σφήκα μπορεί να αποβεί μοιραία για τους ασθενείς και συνεπώς η εκτίμηση από αλλεργιολόγο είναι επιβεβλημένη, τόσο για να γίνει σωστή διάγνωση, όσο και για να εκπαιδευτεί ο ασθενής στην έγκαιρη αντιμετώπιση των συμπτωμάτων.

Σε πολλές περιπτώσεις είναι δυνατή η οριστική θεραπεία αυτής της αλλεργίας με τη χορήγηση ανοσοθεραπείας (εμβολίων), με ποσοστά επιτυχίας που κυμαίνονται κοντά στο 90%.

Αλλεργία σε φάρμακα και σκιαγραφικά

Κάθε φάρμακο είναι δυνατόν να προκαλέσει αλλεργία, από το πιο συνηθισμένο μέχρι το πιο σπάνια συνταγογραφούμενο. Η φαρμακευτική αλλεργία χωρίζεται σε 2 μορφές: την άμεση όπου τα συμπτώματα (αναφυλαξία) εμφανίζονται μέσα σε μία ώρα από τη λήψη του φαρμάκου και μπορεί να γίνει απειλητική για τη ζωή του ασθενούς και την επιβραδυνόμενη, που εμφανίζεται ακόμα και πολλές μέρες μετά την έναρξη της φαρμακευτικής αγωγής και συνήθως έχει τη μορφή εξανθημάτων.

Μαστοκυττάρωση

Με τον όρο μαστοκυττάρωση αναφερόμαστε σε μια ομάδα νοσημάτων που έχουν ως κοινό σημείο τους την ύπαρξη υπερβολικού αριθμού μαστοκυττάρων στο σώμα. Τα μαστοκύτταρα αποτελούν μέρος του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Η διέγερσή τους προκαλεί πολλά αλλεργικά συμπτώματα, όπως: κνησμός, εξάνθημα, δύσπνοια, υπόταση.

Η μη φυσιολογική συγκέντρωση μαστοκυττάρων μπορεί να αφορά μόνο στο δέρμα, οπότε ονομάζεται δερματική μαστοκυττάρωση ή να είναι γενικευμένη (συστηματική μαστοκυττάρωση), όπου η συσσώρευση των μαστοκυττάρων αφορά σε ένα τουλάχιστον όργανο εκτός δέρματος. Στη συστηματική μαστοκυττάρωση ο ασθενής βρίσκεται σε πολύ αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης αλλεργικού σοκ από διάφορα αίτια.

Αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής (βαφές, καλλυντικά κ.ά.)

Εμφάνιση εξανθήματος με ή χωρίς φυσαλίδες, κνησμού και ξηροδερμίας στα σημεία επαφής με τις υπεύθυνες αλλεργιογόνες ουσίες. Η ανίχνευση του υπεύθυνου αλλεργιογόνου είναι δυνατή σε αρκετές περιπτώσεις, με τη χρήση των δοκιμασιών επικόλλησης (patch test).